50 jaar regie

De regie-opleiding van de Academie voor Theater en Dans in Amsterdam bestaat 50 jaar. Reden voor een feestelijke duik in het roemrijke verleden van de opleiding. De interviews vonden 7 t/m 15 september 2019 plaats in ITA (Stadsschouwburg Amsterdam) in het kader van het Nederlands Theater Festival.

In de reeks 50 jaar Regie-podcasts ontving Oscar van den Boogaard beroemde en beruchte oud-studenten uit binnen- en buitenland – onder meer Erik Vos, Gerardjan Rijnders, Marcus Azzini, Ira Judkovskaja, Lotte de Beer,  Jan Joris Lamers, Johan Doesburg, Leonard Frank en, uit Noorwegen, Victoria H. Meirik.  Hij sprak met hen over hun visie op het vak en het theater van toen en nu. 

Luister hieronder de podcasts terug!

Nina Spijkers

Nina Spijkers

Milona Reigman

Milona Reigman

Matheus Staniak

Matheus Staniak

Lotte van den Berg

Lotte van den Berg

Jesse Batelaan

Jesse Batelaan

Susanne Kennedy

Susanne Kennedy (Friedrichshafen, 1977) studeerde Theaterwetenschap en rondde in 2005 de Regie-opleiding af. Hierbij ontving zij de Top Naeff Prijs voor haar regie van Maria Stuart. Bij Het Nationale Toneel ensceneerde ze onder meer postmoderne teksten van Kane en Jelinek en maakte vernieuwende bewerkingen van klassiekers als Emilia Galotti en Hedda Gabler. Na haar regie van De Pelikaan bij Toneelgroep Amsterdam en de ontvangstneming van de Prijs van de Kritiek in 2014 vertrok ze naar Duitsland.

Bij de Müncher Kammerspiele regisseerde ze onder meer They Shoot Horses Don’t They? en Die Selbstmordschwestern. Haar werk werd onder meer bekroond met de 3SAT Kulturpreis en meermaals geselecteerd voor het Berlijnse festival Theatertreffen. Haar meest recente productie Women in Trouble ontwikkelde ze in samenwerking met Boogaerdt&VanderSchoot voor de Berlijnse Volksbühne, waar Kennedy deel uitmaakt van het artistieke team.

Podcast Susanne Kennedy

Gerardjan Rijnders

Gerardjan Rijnders (Delft, 1949) studeerde Rechten en deed in 1973 examen aan de Regie-opleiding. Een jaar later debuteerde hij bij Toneelgroep Baal. In 1975 werd Rijnders gevraagd bij de nieuwe toneelgroep F Act. In de tussenliggende jaren ensceneerde hij onder meer bij De Nieuwe Komedie en het Projekttheater. Aan Zuidelijk Toneel Globe was hij tot 1985 artistiek leider verbonden. In de periode daarna werkte hij met name voor het Publiekstheater en Toneelschuur Producties.

Van 1987 tot 2000 was hij artistiek leider van Toneelgroep Amsterdam, waar hij met het ensemble nieuwe wegen verkende in spel, ruimte, taal en montagetechniek. Hiertoe werd onder meer een hal op het Westergasfabriekterrein in gebruik genomen. Eind jaren negentig regisseerde Rijnders bij het Deutsches Theater in Berlijn en Schauspiel Bonn. Sinds 2000 is Rijnders freelance theatermaker en werkte onder meer voor Bellevue Lunchtheater, RO Theater, Het Nationale Toneel en Hummelinck Stuurman. Momenteel regisseert hij Vasalis, altijd vandaag voor Van der Vlugt & Co. De première staat gepland op 12 oktober en is tot eind januari 2019 te zien door heel Nederland.

Podcast Gerardjan Rijnders

Inez Derksen

Inèz Derksen (Nijmegen, 1967) studeerde in 1993 af aan de Regie-opleiding. Sindsdien ontwikkelt en regisseert zij in binnen- en buitenland uiteenlopende theatervoorstellingen voor alle leeftijden. Haar enscenering The Peter Pan Experience was in New York te zien. Al ruim zeventien jaar staat ze aan het roer van familietheatergezelschap Het Laagland, waarbinnen zij ook nieuwe makers de kans geeft zich te ontplooien en te ontwikkelen. Een van haar meest recente voorstellingen Joris en de drakentemmers werd vorig jaar onderscheiden met de Zapp Theaterprijs.

Op dit moment legt regisseur Lennart Monaster, die eerder een Zilveren Krekel won met Bezoek voor Beer, zich toe op een van haar concepten Gewoon held: Een supernormaal superverhaal. Hiermee bevragen zij de prestatiemaatschappij en ook de gevolgen hiervan voor (jonge) kinderen. Deze voorstelling gaat in december in première en gaat daarna op tournee door Nederland en Vlaanderen. Op 6 oktober wordt aan de BIS-jeugdtheatergezelschappen, waaronder Het Laagland, de Prijs van Kritiek 2018 uitgereikt. De jury pleit voor meer erkenning en looft hen voor de unieke en veelzijdige theatervormen waarmee zij jong publiek in aanraking brengen.

Podcast Inez Derksen

Eline Arbo

Eline Arbo (Tromsø, 1986) studeerde eerder Theaterwetenschap aan de Universiteit van Oslo en rondde in 2016 de Amsterdamse Regie-opleiding af. In haar afstudeerjaar ensceneerde zij onder meer Manifesten. De tweede afstudeervoorstelling die van haar hand verscheen was Antigone. In datzelfde jaar had zij ook een stagebetrekking bij Toneelgroep Amsterdam (tegenwoordig ITA) waarbij ze meewerkte aan Claus’ Het jaar van de kreeft in de regie van Luk Perceval.

Na haar afstuderen verscheen bij Toneelschuur Producties Søster en niet veel later gooide zij hoge ogen met haar bewerking van Goethes Het lijden van de jonge Werther die zowel in Haarlem als op het NTF een reprise beleeft. Onlangs ensceneerde zij Camus De rechtvaardigen welke dit najaar zal worden hernomen. Momenteel regisseert zij ter gelegenheid van het Ibsenfestival te Noorwegen Vikingen op Helgeland een toneelstuk van Ibsen dat verscheen in 1858.

Podcast Eline Arbo

Jan Joris Lamers

Jan Joris Lamers (Amsterdam, 1942) werd door de toenmalige toneelschooldirecteur Jan Kassies uitgenodigd tussen 1966 en 1969 lessen te volgen aan de Amsterdamse Toneelschool en verliet deze met een regiediploma. Een aantal jaar eerder werd Lamers van deze school gestuurd omdat hij zich actief verzette en kritiek ventileerde op de ‘schoolse’ onderwijsopzet toentertijd.

Als initiatiefnemer was betrokken bij de oprichting van meerdere toneelgezelschappen, waaronder Het werkteater, Het Onafhankelijk toneel, Maatschappij Discordia en de Belgisch-Nederlandse Repertoirevereniging De Veere, alsook repertoiregezelschap 13 rijen. Zijn voorstelling Hard Hearted Hannah werd in 1974 onderscheiden met de Albert van Dalsumprijs en in 2011 viel hem de VSCD-Prosceniumprijs ten deel. Tegenwoordig legt hij zich met name toe op maken van voorstellingen binnen het collectief Maatschappij Discordia.

Podcast Jan Joris Lamers

Victoria H. Meirik

Victoria H. Meirik (Oslo, 1970) studeerde voor zij aanving met de Regie-opleiding een drama-opleiding aan de Academie voor Schone Kunsten in Hordaland, vervolgens Theaterwetenschap aan de Universiteit van Oslo. Ze ving in 1996 aan met de Amsterdamse Regie-opleiding en rondde deze in 2000 af. Hierna beleefde haar enscenering van de Noorse auteur Jon Fosse, Moeder en kind, de Nederlandse première. In 2004 verscheen bij het Veem Theater To the Dogs.

Van haar hand verschenen daarna regies in Noorwegen; Ivanov (Hålogaland Theatre), Hedda Gabler (Den Nationale Scene) En voor Rogland Teater Oom Wanja, Richard III en Lars Noréns Oorlog. Na eerder te zijn genomineerd won Meirik in 2010 de Heddaprijs voor beste regie voor haar Antigone bij het Trøndelag Theater Rogaland Theater. Op dit moment is Meirik verbonden als artistiek directeur aan het Noorse Toneelschrijffestival en doceert zij op de Kunsthøgeskolen in Oslo.

Podcast Victoria H. Meirik

Erik Vos

Erik Vos (Hellendoorn, 1929) begon in navolging van zijn vader en grootvader met een studie geneeskunde, maar brak deze voortijdig af. In 1949 vertrok hij naar Parijs en volgde daar lessen bij mimespeler Etienne Decroux. In deze stad ontmoette hij zijn vrouw, Inez van Dullemen. Terug in Nederland doorloopt hij de Toneelschool, waar hij in 1955, als eerste student ooit, eindexamen regie deed. Zijn eerste enscenering Deirdre en de zonen van Usna, werd slecht ontvangen maar bezorgde hem het artistiek leiderschap van jeugdgezelschap Stichting Nieuw Jeugdtoneel. Na zes jaar jeugdtoneel, bracht de regie van De Perzen in 1963 hem zijn eerste grote succes. Daarna vertrekt hij, op uitnodiging, naar de Verenigde Staten.

Na overzees te hebben gewerkt richt hij in het najaar van 1971 met enkele vrienden Toneelgroep De Appel op. Uit onvrede over het toenmalige theaterbestel. Zij voorstaan het werken vanuit improvisatie en vestigen aandacht op de klassieken. Vos zal bijna dertig jaar artistiek leider van Toneelgroep De Appel blijven en neemt er in 1997 afscheid. Aansluitend ensceneert hij op verzoek van Theater Carré een opera naar keuze. Dit wordt de opera l’Orfeo die in 1999 in premiere gaat. Na eerdere publicaties; In de arena, De hele wereld is toneel, De wereld van transformaties en Herinneringen van een regisseur legt Vos momenteel de laatste hand op zijn nieuwste publicatie, die binnenkort wordt verwacht.

Podcast Erik Vos

Paul Knieriem

Paul Knieriem (Bennekom, 1981) studeerde in 2007 af aan de Regie-opleiding Amsterdam. Sindsdien is hij werkzaam als regisseur bij o.a. Toneelschuur Producties, Via Rudolphi, Circus Treurdier en De Toneelmakerij. Knieriem werd meermaals genomineerd voor de BNG Nieuwe Theatermakers Prijs. De producties Met mijn vader in bed (wegens omstandigheden) en Am Ziel werden eerder geselecteerd voor het NTF.

Met de familievoorstelling De Tantes sleepte hij zowel de Gouden Krekel, als de Zapp jeugdtheaterprijs in de wacht. Knieriem volgt per 1 januari 2019 Liesbeth Colthof op als artistiek leider van de Toneelmakerij. Op dit moment werkt hij samen Sadettin Kirmiziyüz aan de jeugdvoorstelling De knettergekke wereld achter het raam die dit najaar de première beleeft.

Podcast Paul Knieriem

Joachim Robbrecht

Joachim Robbrecht (Gent, 1979) rondde in 2006 zijn studie aan de Regie-opleiding af met de voorstelling Adam in ballingschap, deze werd bekroond met de Ton Lutz Prijs. Na zijn studie begon Robbrecht bij Gasthuis/Frascati Producties aan een serie voorstellingen over de “zotte zoektocht naar wortels”. In zijn werk spelen identiteit en feit en fictie een cruciale rol. Dit is terug te zien in werken als Rashomon-effect i.s.m. met Toneelgroep Amsterdam, maar ook in eerdere ensceneringen Anne Frank, leeft en werkt, Ijs, !VOC! en Wijde Weelderige Wereld.

Recentelijk schreef hij voor Toneelgroep Oostpool Bromance en de grote zaalvoorstelling Robin Hood. Momenteel schrijft hij een libretto voor een kinderopera bij Theater Sonnevanck, een jeugdtheatervoorstelling Wat me niet breekt voor Dox, een bewerking op Reigen voor NTGent en aan de grote zaalvoorstelling Bambi, die evenals Robin Hood onderdeel uitmaakt van de reeks What’s in a Fairytale?! en verschijnt bij Toneelgroep Oostpool. Daarnaast is Robbrecht verbonden als tutor aan Das Theatre.

Podcast Joachim Robbrecht

Johan Doesburg

Johan Doesburg (Den Haag, 1955) studeerde in 1988 af aan de Regie-opleiding. Dat hij beoogde Fassbinders’ Het vuil, de stad en de dood te ensceneren veroorzaakte veel ophef. Uiteindelijk studeerde hij af met Bedrog van Harold Pinter. Aansluitend regisseerde hij onder meer bij Teneeter, Toneelgroep Amsterdam en onder de vlag van zijn eigen stichting De Bastaard.

In 1993 verscheen bij Het Nationale Toneel Decadence van zijn hand. Bij dit gezelschap trad hij een jaar later aan als artistiek directeur en ensceneerde daar onder andere Blasted, Elementaire Deeltjes en Tirza. In 2011 droeg hij zijn functie over aan Theu Boermans en in 2015 nam Doesburg afscheid met de omvangrijke productie Genesis. Momenteel werkt hij aan een enscenering van Judas naar het gelijknamige boek van Astrid Holleeder.

Podcast Johan Doesburg

Lotte de Beer

Lotte de Beer (Eindhoven, 1983) studeerde aanvankelijk aan het Conservatorium in Maastricht en volgde er acteerlessen aan de Toneelacademie. Hierna ving ze aan met de Regie-opleiding in Amsterdam en kreeg voor haar afstudeervoorstelling Hauptling Abendwind/Vent du Soir de Ton Lutz Award. Aansluitend werkte ze met Pierre Audi bij De Nationale Opera en presenteerde een eigen regie op het Holland Festival, Waiting for Miss Monroe.

In 2015 ontving ze een International Opera Award. Naast gastregies bij De Nationale Opera & Ballet en vele internationale operahuizen, werkt De Beer in Amsterdam met haar eigen operagezelschap Operafront aan experimentele opera's op bijzondere locaties zoals La Traviata Remixed, die onder meer op Lowlands te zien was. In 2017 regisseerde ze de succesvolle productie Il Trittico vormgegeven door Bernhard Hammer in opdracht van de Bayerische Staatsoper. The Metropolitan Opera in New York heeft De Beer alvast geboekt voor het jaar 2023.

Podcast Lotte de Beer

Marcus Azzini

Marcus Azzini (Sorocaba, 1971) kwam begin jaren negentig vanuit Brazilië naar Amsterdam en studeerde in 2001 af aan de Regie-opleiding. Samen met Paulien Geerlings was hij de grondlegger van het gezelschap Teatro. Daarna werkte hij bij de Theatercompagnie waar hij onder meer Peanuts ensceneerde. Sinds 2012 is Azzini artistiek leider van Oostpool waar hij succesvolle producties realiseerde als Orlando, Angels in America, In Koud Water en They are Just Kids. Zijn meest recente werk Kogelvis is geselecteerd voor het Nederlands Theaterfestival, waarvoor hij ook het slotgala regisseert. Sinds 2017 is Azzini tevens artistiek leider van het ITS-festival.

Podcast Marcus Azzini

Koen van Etten

Koen van Etten (Haarlem, 1996) is het jongste regietalent in deze serie. Recent ensceneerde hij Club Moskou, geïnspireerd op de Tsjechovs Drie Zusters, in een vervallen Amsterdamse nachtclub. Ook regisseerde hij Becketts novelle L’Innommable . Verder verzorgde Van Etten voor De Nationale Opera & Ballet en het Opera Forward Festival de regie van De kreeftenkok en <3. Als regieassistent heeft hij onder meer ervaring opgedaan bij Sarah Moeremans (Toneelgroep Oostpool) en Johan Simons (NTGent). 

Podcast Koen van Etten

Leonard Frank

Leonard Frank (Groningen, 1942) studeerde in 1967 af als een van de eerste studenten Regie. Zijn eerste regie was Claus’ Het Lied van de moordenaar (De Nieuwe Komedie). In 1973 richtte Frank Toneelgroep Baal op, waarmee hij geëngageerd, muzikaal en avant-gardistisch theater maakte. Hier ensceneerde hij onder meer Brechts Baal en het legendarische Leedvermaak van Judith Herzberg.

Na een periode bij het Nationale Toneel en enige tijd als freelancer wordt hij als artistiek leider gevraagd bij Theater van het Oosten. Hier ensceneerde hij onder meer Minco’s Een leeg huis en Herzbergs Rijgdraad. In 2000 neemt hij met Millers Van de brug af gezien afscheid in Arnhem. Daarna tekent hij nog voor diverse regies waaronder Beneden de rivieren (Het Toneel Speelt), Franklin (Cosmic Theater) en Van Gogh bij ZT Hollandia. Gedurende zijn carrière doceerde hij op Nederlandse toneelscholen.

Podcast Leonard Frank

Ira Judkovskaja

Ira Judkovskaja (Moskou, 1975) studeerde in 1999 af aan de regie-opleiding en werkte aansluitend bij diverse gezelschappen. Ze ensceneerde onder meer Het beloofde land (NNT), Orgie (Toneelschuur Producties) en debuteerde in de grote zaal met Alexander (Het Toneel speelt).

Sinds 2008 is Judkovskaja artistiek leider van het Friese (BIS-) gezelschap Tryater. Haar meest recente voorstelling Wereldburgers van de Voorstreek werd wegens doorslaand succes een maand geprolongeerd. Momenteel werkt zij aan Dorp Europa, waarbij de vraag wordt opgeworpen of de Europese dorpsbewoner tegenwoordig nog bestaat? Dit maakt deel uit van het hoofdprogramma Leeuwarden Fryslân Culturele Hoofdstad 2018.

Podcast Ira Judkovskaja

Delen