Jordy Oostrik

Scriptie: Vernieuwing bij internationale operahuizen

Door mijn fascinatie voor opera en de studiereis die ik als vierdejaars student van de OPP maakte naar New York, kwam ik tot het onderwerp van mijn afstudeerscriptie. In New York kon ik een dag meelopen met de voorstellingsleiders van The Metropolitan Opera (MET), een operahuis waar ik graag zou werken. Het viel mij op hoe de producties van de MET verschilden van de producties van De Nederlandse Opera (DNO). In mijn optiek zijn de ensceneringen van DNO moderner en vaak abstracter dan de ensceneringen van de MET, die meer klassiek, conventioneel of historisch correct worden uitgevoerd. Zelf heb ik de voorkeur voor de aanpak van DNO, waar ik stage heb gelopen. Ik wilde onderzoeken van waaruit deze verschillen in enscenering zijn ontstaan. Hoe komt het dat het ene operahuis moderner of vernieuwender is dan het andere?

Aan de hand van drie internationale operahuizen heb ik een vergelijking gemaakt.  Naast DNO en de MET heb ik gekozen voor The Royal Opera House (ROH) in Londen, waar ik in mijn vierde studiejaar stage mocht lopen. Een groot verschil is de organisatievorm: het Stagione-systeem (per week wordt er vaak één productie gepresenteerd) of het Repertoire-systeem (per week worden er vaak meer dan drie verschillende producties gepresenteerd). Aan de hand daarvan kwam ik tot mijn hoofdvraag: ‘In hoeverre staat het repertoire-systeem in de weg van vernieuwing en modernisering binnen de opera?’

Het vernieuwende aspect van de verschillende huizen bleek niet zozeer te liggen in de organisatievorm.  Uiteindelijk zijn de artistiek leiders van alle drie de operahuizen ingesteld op vernieuwing van het operarepertoire en de ensceneringen. Het heeft vooral te maken met de culturele context (denk aan de vernieuwing door Aktie Tomaat in Nederland), want die bepaalt of het publiek open staat voor vernieuwende ensceneringen. De enorm hoge kosten van deze kunstvorm en de vraag of het om subsidies of privaat geld gaat, spelen ook een rol.  De operawereld is een grote markt met wisselende, internationale artistieke teams en uitvoerders. Dat DNO moderner oogt dan de MET komt dus vooral door wat het publiek gewend is te zien en daarin valt voor de MET nog een slag te slaan. 

Dat DNO moderner oogt dan de MET komt dus vooral door wat het publiek gewend is te zien.