Eindvoorstelling met nieuw werk van vijf choreografen

‘Ik kom van de straat en nu sta ik hier!’ Zo luidt de ultrakorte toespraak van choreograaf Shailesh Bahoran (35) als hij een prijs van de Nederlandse Dansdagen ontvangt. Bahoran is een van de vijf choreografen van de jaarlijkse, avondvullende eindvoorstelling Urban Contemporary (JMD).

Het is 1998. De locatie: een overdekt winkelcentrum in Nieuwegein. Shailesh Bahoran is vijftien jaar oud. Hij weet niet wat hij wil, heeft geen passies, geen hobby’s, is nergens goed in. Dan ziet hij een groep ‘oude’ mannen op hun hoofd spinnen bij een gettoblaster.

Bahoran: ‘De eerste generatie breakdancers. In een flits wist ik: dit ís het. Vanaf dat moment nam dans mijn leven over.’

Superherkenbaar
En hoe. Bahoran danst, danst, danst. Hij ontwikkelt zich tot een veelzijdig breakdancer met een fenomenale techniek en expressiviteit, maar ook tot een origineel choreograaf die zich laat inspireren door zijn Hindoestaanse roots. Voorlopig hoogtepunt: in 2017 ontvangt Shailesh de Prijs van de Nederlandse Dansdagen Maastricht. ‘Met integriteit en respect benadrukt Shailesh de kracht van eigenheid,’ stelt de jury. Bovendien ontvangt hij samen met gezelschap ISH voor de voorstelling IGNITE de Prijs van de Nederlandse Dansdagen Internationalisering. 

Bahoran: ‘Ik heb nooit een dansopleiding gevolgd. Ik heb een verleden waarin ik zó veel dingen heb verpest, als danser en als persoon – door schulden, door afspraken niet na te komen, te laat te komen. Dat is voor mij ook superherkenbaar als ik nu met de studenten werk. Dans heeft er op alle vlakken in mijn leven voor gezorgd dat ik me heb ontwikkeld. Toen ik die prijs had gewonnen zei ik alleen: “Ik kom van de straat, en nu sta ik hier.”’ Eindelijk erkenning? Bahoran lacht en schudt nee. Hij ziet de prijzen niet als een bewijs dat hij goed bezig is. ‘Voor mij is het échte bewijs als ik met dansers bezig ben en zie en voel: ik krijg terug wat ik geef.’

Chaotisch mens
Voor de eindvoorstelling Urban Contemporary (JMD) werkt Bahoran met zeven dansers aan een choreografie met als uitgangspunt de oud-Indiase hindoewijsheid ‘Alles is één, één is alles.’ Hij licht toe: ‘Als dansers vorm je samen een geheel; tegelijkertijd zijn jouw persoonlijkheid en individuele strijd heel belangrijk binnen dat geheel. In de hiphop is een key uitgangpunt Know your roots. Zo ben ik ook mijn eigen roots gaan onderzoeken: Surinaams-Hindoestaans, mijn voorouders komen uit Noord-India. Al mijn voorstellingen hebben nu een relatie met India, of dat nou met de religie, de cultuur, de muziek, de ritmes of een andere verbintenis is.’

Chillen
Bahoran benadert de studenten heel open. ‘Ik bedenk niet van tevoren wat ik met ze ga maken. Ik ben een chaotisch mens, mijn hoofd gaat alle kanten op, dus ik stel me ook niet als een all knowing mens op. Voor mij is het relax, let’s be friends, chillen, lachen, brullen. Belangrijkste is enthousiasme, ze wild krijgen! Natuurlijk maak ik wel een stuk vanuit mijn artistieke visie, met in mijn rugzak heel veel aan hiphop gerelateerde dansstijlen. En ik wil studenten meegeven waar ik vandaan kom, de sociale danscultuur van de straat, in plaats van de academische cultuur.’  

Hij komt heel graag op de academie. ‘Dit is mijn favoriete opleiding. Elke keer als ik hier rondloop, is de vibe zó goed. Echt een mengelmoes van verschillende werelden en achtergronden, ook met mensen uit mijn wereld. Die lopen hier allemaal rond.’

Andere stepstones
Waarom werd dit jaar Bahoran uitgenodigd om met de studenten te werken? ‘In zijn werk zit een mysterie, een laag die zich niet laat pakken,’ licht artistiek leider Gerleen Balstra toe. ‘Plus: Shailesh is echt pars pro toto. Hij staat voor wat wij als school willen zijn: vernieuwend, dicht op de dansontwikkelingen van nu en inclusief. Voor mij bouwt dans van nu voort op de pionierswereld van de straat, een social movement: we gaan niet zitten praten, maar uiten ons fysiek, in een spel met elkaar. Daarnaast heb je de kunstwereld, de balletzaal, de dans van de gevestigde podia.’

Werelden die volgens Balstra vaak nog te ver van elkaar staan. ‘In de kunstwereld zie je een zeer specifieke vorm van selectie. Om in aanmerking te komen voor geld heb je bepaalde vaardigheden en bepaalde taal nodig. Steeds meer mensen hebben het gevoel: daar hoor ik niet bij. Overal zie je meer diversiteit en eigenheid die gaat schuren tegen het establishment. Ik vind: het maakt in de dans niet uit of je een diploma hebt, je doorgroei is het belangrijkste: wat kun je fysiek en theatraal? Je moet niet selecteren op de verkeerde toetsen of waardeschalen. Sommige dansers komen via andere stepstones tot vernieuwende dans. Ik heb het wel eens benoemd als ‘identi-we’: we hebben als school ook een sociaal-maatschappelijke kant waarin we bewust de deuren openen voor dans uit alle milieus van de samenleving. Beide werelden kunnen van elkaar leren en elkaar opvoeden. Wij leiden mensen echt op binnen dit timeframe. Waar groeit dans naartoe? Neemt de straat die podia deels over, maakt het de jump? Dát vind ik interessant.’

Aleppo livestream
Behalve Shailesh Bahoran nodigde het team dit jaar ook een andere jonge maker met een hiphopachtergrond uit: Jason Mabana (24). De danser-maker met Filipijnse roots vertrok op zijn zeventiende uit België om te dansen in Londen en werkte met gerenommeerde companies zoals Akram Khan Company en Wayne McGregor Company. Vorig jaar maakte hij Requiem for Aleppo, een livestreamshow waarvan de première tegelijkertijd op veertien locaties wereldwijd te zien was. Balstra: ‘Zijn stuk Mama vond ik zó bijzonder, zó sterk, dat we besloten – hoe jong hij ook is – hem uit te nodigen om met onze studenten te werken.’  

Ook Mabana representeert wat Balstra graag de academie binnenbrengt: ‘Dit zijn jongens die uit de straatdans komen, even raken aan “officiële” companies en een enorme eigen maakdrive ontwikkelen. Echte makers, met een heel eigenzinnige vertaling van dans door de persoonlijke visie van waaruit ze de beweging en expressie kiezen. Ze laten zich niet in hokjes stoppen.’

Een derde jonge choreograaf dit jaar is Jasper van Luijk (31), artistiek leider en choreograaf van het cross-disciplinaire dansgezelschap en creatieve hub SHIFFT. Balstra: ‘Van Luijk is hard bezig om in het werkveld zijn sporen te verdienen met producties als Bliss, waarin dans, live elektronische muziek en gesproken woord samengaan. Hij heeft inmiddels een flinke reputatie opgebouwd met heel gevarieerd werk.’

Legende
De vierde en vijfde choreograaf werkten al vaker met studenten aan de eindvoorstelling. Balstra: ‘Theatermaker-actrice Karina Holla is echt een legende, die ademt theater. Een oerboom, geworteld, en tot in de diepe haarvaten gevuld met kennis. Het is een eer dat zij samen met de studenten een stuk maakt.’  

Choreograaf Heidi Vierthaler werkt jaarlijks een langere periode met derdejaars aan compositieopdrachten, wat uitmondt in een unieke choreografie. Balstra: ‘Ook Heidi is echt supergoed. Onlangs was ze choreograaf bij de Summer Intensive Presentation van het Nederlands Danstheater en ze geeft les bij tal van internationale companies. Het is prachtig dat studenten met iemand van Heidi’s internationale kaliber kunnen werken.’  


Urban Contemporary (JMD) End of Year Performance 2018
Eerste-, tweede- en derdejaars studenten van Urban Contemporary (JMD) dansen nieuw werk van choreografen Shailesh Bahoran, Jason Mabana, Jasper van Luijk, Karina Holla en Heidi Vierthaler.

13 t/m 16 juni,
Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, Nes 45, Amsterdam

tekst: Petra Boers