Meeslepende dans en mythische beelden. Het vierde jaar Moderne Theaterdans studeert af met de gedreven Albanese choreograaf Blenard Azizaj. De voorstelling human gaat over medemenselijkheid en het gebrek daaraan. ‘Ik wil dat het publiek een reis aflegt.’

Choreograaf Blenard Azizaj komt uit Albanië en vluchtte op zijn twintigste door de bergen naar Griekenland. In eerste instantie om geld te verdienen en een studie te bekostigen. Maar door een verbluffende Michael Jackson-imitatie kwam hij op de dansacademie in Athene terecht. Vandaaruit ging de wereld voor hem open: Lausanne, Bremen, Londen, Berlijn in de gezelschappen van Linga, Akram Khan en Sasha Waltz.

Instinctief en dierlijk
Azizaj werd danser, dansdocent en choreograaf. Azizaj: ‘Ik geef les en choreografeer in mijn eigen dansdialect, dat wil zeggen: instinctief en dierlijk werk, fysiek en dynamisch, met grote verplaatsingen door de ruimte. Vanuit de buitenwereld worden we overladen met verhalen en informatie, daar zoek ik met passie en lef mijn eigen weg doorheen.’

In zijn succesvolle trilogie Nobody’s Land, Fleeting Feathers en Sacred Scars verwerkte Azizaj zijn eigen reis als vluchteling, van immigratie, naar ontheemd zijn, naar hoe je sterker uit de strijd komt, een warrior wordt. Daarvoor maakte hij gebruik van een intense beeldtaal met duistere taferelen, die sterk aan sprookjes en mythen denken doet. Azizaj: ‘De Griekse mythologie ontdekte ik op mijn twintigste, toen ik op een eiland dichtbij Athene verbleef. Ik was totaal gegrepen door de verhalen, alsof ik mijzelf in de mythes terugvond.’

Griekse zeegod
Voor human, de afstudeervoorstelling met dansers van MTD, put Azizaj uit verschillende bronnen: stukjes uit verschillende verhalen, van nu en door de eeuwen heen. Eén inspiratiebron is de Griekse zeegod Proteus, die heerst over de stroming van het water en de verraderlijke veranderlijkheid van de zee. We komen hem tegen bij Homerus in de Odyssee. Hij kan de toekomst voorspellen en van gedaante veranderen.  
Een ander vertrekpunt ligt heel dichtbij. Azizaj: ‘Mijn moeder heeft een hersenbloeding gehad en beweegt zich moeizaam. Ik ging naar Albanië om haar te masseren en voor haar te zorgen. Toen ik haar ondersteunde bij het lopen, schoot me een vraag te binnen, die ik aan de studenten wil stellen: “Wat is holding, iemand ondersteunen, iemand vasthouden, voor jou?” Er kwam een herinnering bij mij op aan mijn moeder van toen ik klein was, hoe zij brood kneedde met haar handen. Ik wil een homp brooddeeg op de scène, kijken wat dat oplevert in de beweging, of als je het als een embryo onder je T-shirt neemt.’

Medemenselijkheid
Azizaj: ‘Ik werk vaak samen met dramaturg Photini Micheli, uit Berlijn, ook dit keer doet zij op de achtergrond mee. human gaat over medemenselijkheid én het gebrek daaraan. Over deel uitmaken van de mensheid, en tegelijkertijd je weg zoeken als individu. Ik wil dat het publiek een reis aflegt en dat de dansers écht zijn op het toneel. Daarom geef ik mijn ideeën graag uit handen, zij zullen transformeren in de loop van de repetities: niet ik, maar de studenten vertalen ze met hun lichaam, hun leven en hun verbeeldende geest.’

human
afstudeervoorstelling Moderne Theaterdans (MTD)
21 juni (ITS Festival), 22 juni,
Academie voor Theater en Dans, Amsterdam
6 juli,
Vondelpark, Amsterdam (Julidans)

tekst: Hester van Hasselt