Theatermaker Marjolijn van Heemstra heeft mij met haar essay over de waarde van ruimte echt  geraakt. Vooral haar vergelijking tussen de ruimtevaart en de kolonisatie door de westerse wereld, en welk wereldbeeld daaraan ten grondslag ligt, was voor mij een eyeopener. 

De huidige toekomstdroom van een handjevol rijke staten dat de ruimte, ons zonnestelsel met zijn enorme bodemschatten, exploiteert is vergelijkbaar met het oude Europa, dat ‘overzeese’ gebieden koloniseerde voor eigen gewin. De mijnbouw (rommelen in het geheugen van de grond) op de Maan is niet eens meer alleen een fantasie. De Maan verwordt zo tot een economisch wingewest, ten koste van alles wat zij is, naast natuurverschijnsel dat onze aarde beïnvloedt, een hemellichaam van mythes en goden. Marjolijn schrijft ‘om een landschap uit winstbejag naar je hand te zetten, moet er veel worden uitgewist (…) Vergeten dat je met het exploiteren van dat landschap ook je eigen mogelijkheid tot verwondering aantast.’  

Ze gebruikt de ideeën over ‘horizontaal’ en ‘verticaal’ denken van historicus Lorenzo Veracini  om deze verschillen uit te leggen. Het koloniseren is voor haar ‘horizontaal’ denken: een conflict oplossen door dit te ontvluchten: een belangrijk kenmerk hiervan is dat ‘het land van aankomst niet met nieuwsgierigheid en verwondering bekeken wordt.’ De oplossing van de schaarste aan grondstoffen wordt gezocht buiten onze atmosfeer. Geen verandering maar verplaatsing. Daar tegenover staat het ‘verticale denken’, dan zie je geen mijnbouwgrond, maar een oeroude herinnering aan onze planeet, een groots, aards archief, een maan van dromers, dichters en gekken. Wie verticaal kijkt, afdaalt in de tijd, vindt overal verwantschap. 

Het is tijd dat we oplossingen niet buiten onszelf zoeken, maar ons laten veranderen door onze omgeving. Dat vind ik een zinvolle boodschap.
 

Marina Moolhuijzen is bibliothecaris van de bibliotheek van de Academie voor Theater en Dans