"Een heerlijke escape uit de ‘limbo-tijd’ waarin we nu verkeren"
Chicago en Amsterdam mogen dan ruim 6600 kilometer van elkaar verwijderd zijn, een nieuw, gezamenlijk initiatief van de Nationale Balletacademie en de Joffrey Academy of Dance, Official School of The Joffrey Ballet toverde die afstand voor even weg. In opdracht van beide academies creëerde Annabelle Lopez Ochoa een nieuwe Zoom-choreografie, waarvoor de studenten daar én hier intensief samenwerkten. Joffrey-student Emily Porter: “We voelen als jonge dansers allemaal de frustratie dat we, door de lockdown, in deze tijd niet of nauwelijks in de studio kunnen werken. Maar Annabelle heeft ons met een enorme dosis positieve energie en creativiteit uitgedaagd om te kijken naar wat er wél kan.” NBA-student Sven de Wilde: “Dat we de afgelopen weken voornamelijk thuiszaten, was voor haar juist een bron van inspiratie: je ziet ons in de choreografie op een manier waarop je ons nooit op een podium zult zien.”
----------------
De Zoom-choreografie van Annabelle Lopez Ochoa ging op 1 maart 2021 in première en kun je hier bekijken:
LIFE'S A BRIDGE I Annabelle Lopez Ochoa I Dutch National Ballet Academy & Joffrey Academy of Dance
https://youtu.be/jl6NT8a0nws
STILL FLOATING I Annabelle Lopez Ochoa I Dutch National Ballet Academy & Joffrey Academy of Dance
https://youtu.be/CtqogHphCFM
----------------
De Amerikaanse Emily Porter had net een ingrijpende voetoperatie achter de rug, toen de repetities voor het project met Annabelle Lopez Ochoa van start gingen. “Het was een ingreep die al langer moest gebeuren en nu alles door covid vrijwel stilligt, leek het daar hét moment voor.”
Dat ze, zo kort na de operatie, toch mocht deelnemen aan de repetities voor de Zoom-choreografie noemt ze een ‘absolute blessing’. “En dat Annabelle me net zo bij het project heeft betrokken als elke andere danser had ik al helemaal niet durven hopen. Ik mocht alles zittend doen en daar heb ik zó veel van geleerd. In plaats van de gebruikelijke fysieke opwinding die je met je benen teweeg kunt brengen, moet je alles met je bovenlichaam doen. Dansen met je ellenbogen, je oren, je ogen.” Lachend: “Gelukkig had ik een stoel met wieltjes, waardoor ik wel ook flink kon ronddraaien.”
Emily is sinds dit seizoen lid van de Studio Company van de Joffrey Academy of Dance. De acht dansers van dit jongerengezelschap – die in normale omstandigheden nog zo’n vijftig procent van hun tijd op de opleiding doorbrengen – hebben allen deelgenomen aan de repetities voor de nieuwe Zoom-choreografie, samen met vijftien eerstejaarsstudenten van de Associate Degree van de Nationale Balletacademie.
NBA-student Sven de Wilde: “De meesten van ons zien, buiten een beperkt aantal toegestane lessen in de studio, momenteel vooral de vier muren van hun huis. Dat met dit project de ‘deuren’ even opengingen voor iets anders, iets nieuws, is zó belangrijk voor ons, het heeft ons echt weer een boost gegeven. Daarbij vond ik het geweldig om in deze tijd nieuwe dansers te leren kennen en te ervaren hoe zij werken. De dansers van de Joffrey Studio Company zijn ook net iets ouder dan wij en hebben net iets meer ervaring, dat maakte de samenwerking voor ons extra spannend en inspirerend.”
Nú is het moment
Het was José Carayol, hoofd van de Studio Company en het traineesprogramma van de Joffrey Academy of Dance, die het initiatief nam voor het project. “Ernst (Meisner, artistiek leider van de Nationale Balletacademie – red.) en ik hebben al jaren een goede band en ik denk dat er ook een goede match is tussen onze opleiding in Chicago en de Nationale Balletacademie in Amsterdam. We hebben beiden het etiket dat we innovatief zijn, creatief, veelzijdig.”
Ernst Meisner: “José en ik spraken al eerder over een mogelijke samenwerking en afgelopen najaar kwam hij daarop terug en vroeg: ‘Zou het niet een goed idee zijn om juist in deze rare tijd iets gezamenlijks te doen?’. Onze school was toen, anders dan de opleidingen in de VS, juist weer open, maar toen in december duidelijk werd dat ook wij na de kerstvakantie weer in lockdown moesten, wist ik: nú is het moment.”
José: “We waren het er samen al snel over eens dat we graag met Annabelle Lopez Ochoa wilden werken, ook omdat ze zowel in Chicago als in Amsterdam bekend is: ze maakte eerder werken voor het Joffrey Ballet, Het Nationale Ballet en – wat langer geleden – de Nationale Balletacademie. Daarbij heeft ze tijdens de pandemie al een flink aantal prachtige dansfilms gemaakt, waaronder It was all a dream, een geweldige Zoom-choreografie voor Joffrey-dansers Jeraldine Mendoza en Dylan Guteirrez (en hun hond Kahlua – red.). Dylan componeerde voor dat werk ook de muziek en dat doet hij tevens voor dit nieuwe project. Ik vind dat ook een mooi signaal naar de deelnemende dansers: kijk verder dan alleen je eigen discipline, hoe meer kwaliteiten je bij jezelf ontwikkelt, hoe rijker je straks als kunstenaar bent.”
Op de sofa
Zoals voor bijna alles tijdens deze pandemie geldt, moest ook de opzet van dit samenwerkingsproject voortdurend worden aangepast. José: “Het oorspronkelijke idee was dat Annabelle live in de studio in Chicago en Amsterdam zou werken, met een videograaf, en dat de dansers ook buiten op straat in beide steden gefilmd zouden worden. Maar door de continu wijzigende omstandigheden en het feit dat een aantal dansers zich vanwege lockdown in hun land van herkomst en dus op verschillende plekken in de wereld bevond, had Annabelle uiteindelijk – buiten totale artistieke vrijheid – met heel veel restricties te maken. Tegelijkertijd maakt dat het project ook extra uitdagend. Ik sprak haar een dag voor aanvang van de repetities en ze zei: “Ik weet nog nauwelijks wat ik morgen ga doen, omdat ik geen idee heb wat ik aantref.”
Ernst Meisner: “Eén ding stond voor haar wel meteen vast en dat was dat ze iets wilde maken dat juist níét in theater kan plaatsvinden, maar alleen bij de dansers thuis, op de sofa, het bed, de trap of in de keuken.”
Niet aan de camera ‘geplakt’
Annabelle Lopez Ochoa: “Wat ik ook al snel wist, is dat ik met kleinere groepen wilde werken. Met meer dan twintig mensen tegelijkertijd via het beeldscherm een stuk maken, vind ik niet te doen, dan zit je de hele tijd naar postzegeltjes te kijken.”
Dus splitste ze de dansers op in een jongens- en meisjesgroep, en binnen die groepen werkte ze, via break-out-rooms, vaak ook weer in kleinere groepjes. Alle Zoom-meetings vonden, vanwege het tijdsverschil tussen Amsterdam en Chicago in de avond (Nederlandse tijd) plaats.
“In de eerste repetitie heb ik de dansers vooral uitvoerig kennis met elkaar laten maken. Wat ik daarbij ook wilde weten, was: waar en hoe woon je? Ik gaf de dansers vervolgens de opdracht om met meubelstukken en attributen als het ware drie decors te creëren en daar foto’s van te maken. En wat ik hun ook meteen heb geleerd, is dat ze niet aan hun camera’s ‘geplakt’ moesten zijn. Video is al zo tweedimensionaal, je moet dus extra aandacht besteden aan het creëren van diepte. In daaropvolgende repetities heb ik hun allerlei taken gegeven en tools aangeleerd op basis waarvan ze met elkaar konden improviseren, deels afgeleid van de Forsythe Technologies.”
Sven de Wilde: “We moesten bijvoorbeeld alle letters van onze voornaam in choreografie uitbeelden en het materiaal van de korte solo’s die dat opleverde, is daarna weer gebruikt om groepsstukken te creëren.” Emily Porter: “Het was een creatief proces in de ware zin des woords. In plaats van dat we haar bewegingen één-op-één moesten kopiëren, gaf Annabelle ons allerlei tools waarmee we aan de slag konden gaan, konden improviseren. En wat ik ook geweldig vond, was dat we ons eigen, individuele materiaal vervolgens ook aan de andere dansers mochten aanleren.”
Sven: “Dat vond ik aanvankelijk best lastig. Ik ben erg perfectionistisch en zelfkritisch, dus niet zo snel tevreden over het materiaal dat ik ‘maak’, maar Annabelle gaf mij het vertrouwen om die onzekerheid los te laten. Ze pushte me… nee, ze gaf ons handvatten om onszelf te pushen. Bovendien is ze heel open en eerlijk: als ze niet tevreden is en iets anders wil zien, dan zegt ze dat ook gewoon. Dat vond ik heel verfrissend en inspirerend.”
Als dieren in een kooi
Annabelle: “Op basis van die improvisaties, die ze mij op video stuurden, ben ik met hen aan het werk gegaan. Keuzes maken in het materiaal, dynamiek aanbrengen, de intentie achter de beweging achterhalen en versterken. We werkten voor de improvisaties ook met de attributen die de dansers in huis hadden: een trap, een kussen, een bal, maar ik wist op een gegeven moment dat ik iets gemeenschappelijks nodig had, een cinematografisch punt van focus. Dat werd een rode ballon, een voorwerp dat – nu veel winkels gesloten zijn – iedereen wel in huis heeft. Die rode ballon staat voor mij voor creativiteit, voor vrijheid. Dansers die in hun huiskamer lessen moeten doen en repetities moeten volgen, zijn in mijn ogen toch als dieren in een kooi, dus dat symbool voor vrijheid vond ik heel belangrijk.”
Emily Porter: “Die rode ballon verbond ons ook met elkaar. Zo reiken we de ballon via de rand van het beeldscherm als het ware steeds aan iemand anders in Amsterdam, Chicago of waar dan ook ter wereld aan. Een mooi gebaar, dat de eenheid van onze dansersgroep nog eens extra onderstreepte.”
Sven de Wilde, lachend: “Overigens had niet iedereen een rode ballon in huis. Ik ben een flink aantal supermarkten af geweest. In deze tijd, zo vlak voor Valentijnsdag, zie je wel rode ballonnen in de winkels, maar die zijn allemaal in hartjesvorm, het was echt wel een dingetje om een regulier exemplaar te vinden.”
Knutselen met honderden video’s
Inmiddels zijn de repetities met Annabelle achter de rug en kijken Sven en Emily terug op een paar heel bijzondere weken. Emily: “Zelfs via Zoom is het geweldig om met Annabelle samen te zijn. Ze is niet alleen een wereldwijd bekende en gewaardeerde choreografe, ze was ook enorm respectvol en ‘supportive’ naar ieder van ons. Wat ik verder heel fijn vond is dat ik door dit project niet alleen dansers uit Amsterdam heb leren kennen, maar dat ik eindelijk ook weer echt tijd, energie en creativiteit met mijn collega-dansers van de Studio Company heb kunnen delen. Het project met Annabelle was een heerlijke escape uit deze ‘limbo-tijd’ waarin we momenteel verkeren.”
Annabelle: “Nu is het verder aan mij. Ik heb nu honderden korte video’s van de dansers en het is mijn taak om daar ‘kaas van te maken’. Ik vind dat overigens geweldig om te doen. Choreograferen via Zoom is moeilijk, maar het knutselen met al die filmpjes, keuzes maken, het ervoor zorgen dat al die jonge mensen straks in de film hun eigen ‘moment of fame’ hebben, vind ik heerlijk. Ik kan mij daar totaal in verliezen, tot vijf of zes uur in de ochtend, voel me net een kind van tien dat met een enorme doos Lego mag spelen.”
Emily en Sven zijn reuze benieuwd naar het resultaat van de film. Sven: “Ik heb geen idee wat het gaat worden. Het wordt een totale verrassing!”
José Carayol, lachend: “Dat is opmerkelijk: de jongens die ik hier in Chicago sprak hadden ook géén idee, terwijl de meisjes zich heel goed konden voorstellen welke kant het uit zal gaan. Maar wat voor een verwachting zij of Ernst en ik ook hebben, één ding is zeker: Annabelle zal ons allemaal verrassen.”
Creativiteit is ongelimiteerd
Ernst Meisner: “Wat zo fijn aan Annabelle is, is dat ze de dansers echt heeft laten samenwerken en heeft uitgedaagd om met elkaar hun creativiteit te onderzoeken. Want buiten het feit dat onze Associate Degree-studenten een enorme behoefte hadden aan een inspirerend initiatief buiten het reguliere, grotendeels online lesrooster om, gaat het in dit project ook echt om ontmoeting met en uitwisseling tussen de studenten.”
José Carayol: “Ik ben enorm blij met de wijze waarop Annabelle de studenten heeft geïnspireerd en gemotiveerd. Zelfs via Zoom is ze in staat om echt een connectie met de dansers tot stand te brengen en het beste uit hen boven te halen.”
Ernst: “Ik heb ook alleen maar blije reacties van de dansers gekregen. Annabelle heeft zo’n enthousiaste energie. Ze verwacht veel van zichzelf, maar ook van de dansers, en die dansers vinden dat, zeker nu, alleen maar heel fijn.”
José: “Wat we met dit project vooral ook willen laten zien, is dat creativiteit ongelimiteerd is. We hopen voor de deelnemende dansers dat hun horizon net weer een stukje verder is verbreed en dat ze wellicht net weer iets dichter bij hun droom gekomen zijn.”
Tekst: Astrid van Leeuwen
