Ontmoet Simon, de helderziende fietsenmaker, Mario, de volkszanger of mevrouw van Ingen, een hypervitale 90-jarige. In de WijkSafari maakt School bespelen studenten een maand lang de huizen en straten van Amsterdam-Noord. Voor het eerst draagt Adelheid Roosen haar succesvolle theaterformule over.

tekst: Petra Boers (Lift Off magazine)

Het is een onderneming van jewelste: 32 studenten van de Academie voor Theater en Dans staan aan het roer, ze wonen bij en werken met 16 ‘adoptieouders’, creëren scènes in 10 woningen en verbinden zich met zo'n 80 wijkbewoners, lokale organisaties, buurthuizen en gebedshuizen. De gedachte achter de WijkSafari maakt School: waarom niet een immens klaslokaal over een wijk zetten? Waarom niet de openbare ruimte met al zijn magische bewoners als uitgangspunt nemen voor een voorstelling? En dit tot leerstof maken?

Uniek in de wereld
Daarom sloegen de Academie voor Theater en Dans en Adelheid|Zina de handen ineen. Jan Zoet, directeur van de academie: ‘Het is voor de studenten niet alleen een levensveranderend avontuur, ze leren ook een theatermethode die Adelheid Roosen met haar team heeft ontwikkeld en die uniek is in de wereld. Een nieuwe manier om als kunstenaar letterlijk in de wereld te staan en de grens tussen bezoekers, bewoners en professionele theatermakers te slechten.’
De WijkSafari is inmiddels een beproefd concept. Eerder streek Roosen met haar team neer in Slotermeer, de Bijlmer, Utrecht en ook internationaal: ze trok de heftige wijken van Juarez en Mexico-Stad in. Niet voor niets won ze dit jaar de Amerikaanse Gilder/Coigney International Theatre Award voor grenzeloos theater. De jury roemt Roosen om haar voorstellingen op plekken waar de sociale kwetsbaarheid groot is.

Alzheimer
Waarom draagt Roosen haar methode nu over aan studenten? ‘Ik geef al dertig jaar theatermaken aan de academie. Ik neem mijn studenten sowieso mee het gebouw uit, de wereld in en laat ze tussen mensen plaats nemen. Soms nam ik ze mee naar het alzheimer zorghuis waar mijn moeder woonde en vroeg ik hun om hun hele koorzangrepertoire te zingen, dwalend door de gangen van het huis. Hoe ontroerend was dat, alle deuren gingen open, en de bewoners met alzheimer zwierven zingend achter hen aan. De studenten waren er meer door geraakt dan ik had verwacht. Eén student zei: ik begrijp nu pas wat mijn moeder meemaakt, met haar moeder als alzheimerpatiënt. Ik zag de hele tijd mijn oma.’
Datzelfde effect heeft de WijkSafari, vertelt Roosen. ‘Ik zet graag een denkbeeldig klaslokaal midden in de maatschappij. Zo schets ik het ook in mijn klas. ‘Kijk daar ligt de wijk, dat is je podium, je decor, de mensen die daar bij de tramhalte staan zijn je medespelers, en alles wat je onderweg tegenkomt zijn je rekwisieten. Ik wil de studenten vanuit een ander perspectief laten kijken dan alleen drie muren van het podium, en de ‘vierde wand’. Als je je wilt afzetten tegen een politiek beeld, of bijvoorbeeld met een politicus als Zijlstra in gesprek gaat, moet je met beide benen in de maatschappij staan. Als je Medea leest, zit je in een repetitieruimte en maak je haar vanuit de theorie. Wat ik wil, is dat studenten haar, en andere ‘personages’, op straat herkennen: Medea bestaat niet alleen in de boekenkast van de theaterbibliotheek, zij neemt ook de pont naar Noord.’

Wereldvreemde mensen
Voor deze speciale editie van de WijkSafari startten studenten in september 2016 met hun maandenlange research in Amsterdam-Noord. Vanaf maart woonden tien studenten twee weken lang, dag en nacht, bij wijkbewoners, de zogenaamde adoptiemethodiek. Roosen: ‘In een adoptie ontmoeten een speler en een bewoner elkaar, twee mensen die elkaar werkelijk niet kennen. Je komt terecht in omhelzing, afweer, afwijzing en verwondering.’
De confrontatie tussen die twee levens vormt de basis van een scène, die student en wijkbewoner/adoptieouder spelen in het huis van de wijkbewoner. Tijdens de vier uur durende voorstelling loopt het publiek van en naar de scènes in de huizen of wordt het vervoerd. Onderweg creëren studenten Theaterdocent samen met de wijkbewoners scènes in straten, op pleinen en in parken. De studenten Productie Podiumkunsten verzorgen de hele productie.

Confronterend
Roosen: ‘De studenten hebben enorme stappen gezet. Nieuwsgierig en gedurfd. Moedig dus. Begrijpen en voelen wat anderen meemaken. Soms denk ik: adoptie brengt vrede want iemands levensverhaal horen terwijl je gast in zijn huis bent, doorhuivert je vooroordeel. Probeer het maar eens, het is een confronterende expeditie met jezelf. Het verschuift de kijk op jezelf en daardoor op de wereld. En als die een millimeter verschuift, dat heeft dat al een wonderschoon effect!’

Artist in Residence programma van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten
Een Artist in Residence inspireert studenten en docenten aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten door hen met actuele ontwikkelingen en vraagstukken uit de kunstpraktijk te confronteren. Innovatie en verbinding staan centraal in deze op maat gemaakte AIR-programma’s, evenals de internationale en multidisciplinaire context.